Lực lượng sản xuất là gì? quan hệ sản xuất là gì? trong cấu trúc của lực lượng sản xuất yếu tố nào thường xuyên biến đổi nhất? Tại sao? Hiện nay việt nam đang làm gì để thúc đẩy yếu tố này phát triển hơn nữa trong quá trình sản xuất vật chất?
Bất kỳ một quá trình sản xuất vật chất nào cũng cần phải có nhân tố thuộc về người lao động (như năng lực, kỹ năng, tri thức… của người lao động) cùng các tư liệu sản xuất nhất định (như đối tượng lao động, công cụ lao động, các tư liệu phụ trợ của quá trình sản xuất…). Toàn bộ các nhân tố đó tạo thành lực lượng sản xuất của các quá trình sản xuất. Lực lượng sản xuất là tổng hợp các yếu tố vật chất và tinh thần tạo thành sức mạnh thực tiễn cải biến giới tự nhiên theo nhu cầu sinh tồn, phát triển của con người. Như vậy, lực lượng sản xuất là những nhân tố có tính sáng tạo và tính sáng tạo đó có tính lịch sử. Do đó, trình độ phát triển của lực lượng sản xuất phản ánh trình độ chinh phục giới tự nhiên của con người: trình độ thủ công của lực lượng sản xuất phản ánh trình độ chinh phục giới tự nhiên thấp hơn rất nhiều so với lực lượng sản xuất ở trình độ kỹ thuật công nghiệp và công nghệ cao.
Lực lượng sản xuất là nhân tố cơ bản, tất yếu tạo thành nội dung vật chất của quá trình sản xuất; không một quá trình sản xuất hiện thực nào có thể diễn ra nếu thiếu một trong hai nhân tốlà người lao động và tư liệu sản xuất. Thế nhưng, chỉ có lực lượng sản xuất vẫn chưa thể diễn ra quá trình sản xuất hiện thực được, mà còn cần phải có những quan hệ sản xuất đóng vai trò là hình thức xã hội của quá trình sản xuất ấy.
Quan hệ sản xuất là mối liên hệ giữa người với người trong quá trình sản xuất (sản xuất và tái sản xuất xã hội). Quan hệ sản xuất bao gồm: quan hệ sở hữu đối với tư liệu sản xuất, quan hệ trong tổ chức – quản lý quá trình sản xuất và quan hệ trong phân phối kết quả của quá trình sản xuất đó. Những quan hệ sản xuất này tồn tại trong mối quan hệ thống nhất và chi phối, tác động lẫn nhau trên cơ sở quyết định của quan hệ sở hữu về tư liệu sản xuất.
Về mặt cấu trúc, lực lượng sản xuất xã hội bao gồm hệ thống những tư liệu sản xuất mà người ta dùng cho sản xuất, trong đó quan trọng nhất là công cụ lao động. Như vậy ta có thể thấy lực lượng sản xuất là cái thường xuyên biến đổi vì con người luôn muốn giảm nhẹ sức lao động và tăng năng xuất lao động. Trong cấu trúc của lực lượng sản xuất thì tư liệu sản xuất và công cụ lao động là yếu tố biến đổi thường xuyên. Con người không những cải công cụ sản xuất mà còn tạo ra những công cụ sản xuất mới, do đó TLSX mang tính biến đổi rõ rệt.
Ở nước ta hiện nay, Nhà nước có chủ trương thúc đẩy các doanh nghiệp đổi mới công nghệ nâng cao năng lực sản xuất. Có những chính sách hỗ trợ nguồn vốn cho các cá nhân, doanh nghiệp đổi mới tư liệu sản xuất nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất và tiêu dùng của thị trường.
Ví dụ: Nghị định 67/2014 của chính phủ có nhiều chính sách ưu đãi cho ngư dân về vốn để đầu tư đóng tàu, thay đổi tư liệu sản xuất nhằm nâng cao hiệu quả lao động của ngư dân vùng biển.
Nhà nước, các tổ chức , doanh nghiệp luôn có phần thưởng xứng đáng dành cho các tổ chức cá nhân có sáng kiến, có kỹ thuật cải tiến, sáng tạo công cụ sản xuất tốt hơn .
Ví dụ: hàng năm luôn có những giải thưởng dành cho nông dân sáng tạo, công nhân sáng tạo trong lao động sản xuất, nhằm khích lệ và phát huy tinh thần của người lao động.